Brabants toneel

Het dialect toneel heeft veel te danken aan Jan Smeets, consulent theater van het Centrum voor Amateurkunst Noord Brabant, schrijver, zanger, regisseur, betrokken bij het dialectenfestival en aan Jan van den Heuvel, betrokken bij Openluchttheater Mariahout, Toneelvereniging Mariahout en Stichting Brabants Dialectenfestival.
Bij diverse festivals werd door de Toneelvereniging medewerking verleend door het spelen van wagenspelen, korte sketches en scenes uit het stuk wat dat seizoen in het theater gespeeld zou worden.

Daarnaast is er ook een aantal grote stukken geschreven en gespeeld.

In 2020 bestaat het OLTM 75 jaar. Henri Bouwmans schrijft voor dat jubileum een toneelstuk over die geschiedenis, waar ook weer dialect in gesproken wordt en waarvan tijdens het festival scenes gespeeld zullen worden: De Pioniers.

Helaas, Corona, geen toneelvoorstelling, geen festival en dus ook geen presentatie.

In 2018 werd door TVM in het Openluchttheater De Zwarte Ruiter gespeeld, het levensverhaal van Hans Gruijters over dit "Brabants Boefje". De regie is in handen van Mark van Amelsvoort en ook hier zijn veel dialectscenes (bewerkt door Nelly de Groot) opgenomen. Tijdens de avond van de Schrijfwedstrijd en tijdens het festival worden scenes gespeeld.

2008 Unne Midzomernachtsdroom

Reeds driemaal eerder heeft de Stichting Brabantse Dialectenfestival in samenwerking met Toneelvereniging “Mariahout” toneelwerk uit het wereldrepertoire in het dialect laten opvoeren: "Romeo en Julia", “’n Braobantse Yerma” en “As de knecht de baos speult”. 
In 2006 ging Nelly de Groot, winnares van de Brabantse dialectpenning, aan de slag om “Een
midzomernachtsdroom” van William Shakespeare in het Brabants dialect te hertalen.
Het zou in 2008 uitgevoerd worden, maar helaas was het onmogelijk met de leden van dat moment het stuk in het dialect te spelen.

2006 As de knecht de baos speult

"As de knecht den baos speult" is een Goldoniade: arrangementen uit het toneelwerk van de bekende en beroemde Italiaanse komedieschrijver Carlo Goldoni (1707-1793) vormen bouwstenen voor dit stuk; n.l. stukken uit "De knecht van twee meesters", "De herbergierster" en "Vrouwentongen".

Men had ervoor kunnen kiezen om een stuk van Goldoni te laten hertalen in het dialect, maar dat zou een probleem voor "Toneelvereniging-Mariahout" opleveren. Door meerdere komedies in elkaar te weven kreeg de Toneelvereniging meer kansen om te laten zien waartoe ze in staat waren.

2004 'n Braobantse Yerma

In 2004 werd in het Openluchttheater van Mariahout “Yerma” van Frederico Garcia Lorca opgevoerd. In de “traditie” van de Stichting Brabants Dialecten Festival te Lieshout werd aan Jan Smeets, consulent theater van het Centrum voor Amateurkunst Noord Brabant, opdracht verleend het stuk van Garcia Lorca te hertalen in het Brabants. 

Bij het stuk zijn door Jan Smeets liedjes geschreven, deels gebaseerd op de zangen in het origineel, deels op gedichten uit de bundel “Liedjes” (Canciones, 1927). Componist Bas Tummers heeft met veel betrokkenheid en gevoel de liedjes van noten voorzien op een voor amateur-zangers stimulerende wijze.
Yerma werd uitgevoerd onder regie van Jan Smeets.

2002 Romeo en Julia

Eind augustus, begin september 2002 werd in het Openluchttheater van Mariahout “Romeo en Julia”van Shakespeare opgevoerd, in het Brabants dialect.
Het stuk, een van de grootste werken uit de wereld-toneelliteratuur, is hertaald uit het Engels in het Brabants door de Osse Neerlandicus en dialectschrijver Remy Albers. 
“Romeo en Julia” werd uitgevoerd door de Toneelvereniging van Mariahout in een regie van Jan Smeets, consulent theater van het Centrum voor Amateurkunst Noord Brabant.